Đạo ôn lá

1. Đạo ôn lá là gì?

Đạo ôn lá là một dạng phát sinh của bệnh đạo ôn (tên khoa học: Magnaporthe oryzae, giai đoạn vô tính là Pyricularia oryzae), gây hại chủ yếu trên lá lúa, đặc biệt trong giai đoạn lúa non và thời điểm cây bắt đầu vươn lá mạnh.

Khác với đạo ôn cổ bông hay đạo ôn đốt thân, bệnh đạo ôn lá tấn công sớm hơn, ảnh hưởng đến quá trình phát triển ban đầu của cây và tạo điều kiện cho bệnh đạo ôn nặng hơn ở các bộ phận khác.

2. Điều kiện phát sinh và phát triển bệnh đạo ôn lá:

Bệnh đạo ôn lá có khả năng bùng phát rất nhanh nếu gặp điều kiện thuận lợi. Việc hiểu rõ yếu tố môi trường giúp bà con dự báo sớm nguy cơ bùng phát.

Thời tiết: Mưa nhỏ kéo dài, sương mù dày, ẩm độ không khí cao, trời râm mát.

Nhiệt độ: Từ 20–28°C là điều kiện lý tưởng để nấm phát triển.

Bón phân thừa đạm: Lúa xanh tốt, bộ lá rậm rạp là nơi lý tưởng để nấm bào tử sinh sôi.

Giống nhiễm: Các giống lúa cao sản nhưng yếu kháng như OM5451, OM18, ĐT8 thường dễ nhiễm đạo ôn nặng.

3. Dấu hiệu nhận biết bệnh đạo ôn lá:

Việc nhận diện đúng triệu chứng đạo ôn lá giúp tránh nhầm lẫn với cháy lá vi khuẩn hoặc cháy bìa lá do dinh dưỡng.

Vết bệnh ban đầu: Xuất hiện dạng chấm nhỏ màu xanh xám, hơi lõm.

Phát triển dần: Vết bệnh lan rộng thành hình mắt én (thoi nhọn hai đầu), có viền nâu, trung tâm màu xám tro.

Vết bệnh liên kết: Khi nặng, các vết chồng lên nhau khiến lá khô cháy từng mảng.

Trên giống nhiễm nặng: Lá có thể bị cháy toàn bộ, không còn khả năng quang hợp, cây lúa suy yếu nhanh.

4. Tác hại của bệnh đạo ôn lá:

Đừng chủ quan với bệnh đạo ôn lá, vì nó gây ảnh hưởng xuyên suốt mùa vụ nếu không được xử lý kịp thời:

- Giảm khả năng quang hợp → cây kém phát triển.

- Ảnh hưởng quá trình đẻ nhánh → ít nhánh hữu hiệu.

- Nếu phát tán rộng → dễ lây lan sang đạo ôn cổ bông, gây thất thu nghiêm trọng.

- Có thể gây cháy rụi cả ruộng trong vài ngày nếu điều kiện thuận lợi và không xử lý kịp.

5. Biện pháp phòng và trị đạo ôn lá hiệu quả: 

Muốn khống chế bệnh đạo ôn lá, nhà nông cần kết hợp phòng ngừa và xử lý chủ động, không chờ khi bệnh nặng mới can thiệp.

5.1 Biện pháp canh tác

Bón phân cân đối, giảm đạm – tăng kali, đặc biệt ở giai đoạn lúa 15–25 ngày tuổi.

Không gieo quá dày, đảm bảo độ thông thoáng giữa các hàng lúa.

Dùng giống kháng hoặc ít nhiễm nếu có điều kiện.

Luân canh vụ – hạn chế cấy liên tục giống nhiễm trong cùng khu vực.

5.2 Biện pháp hóa học

Phun thuốc phòng ngay khi lúa 25-30 ngày tuổi và lặp lại 7–10 ngày/lần nếu thời tiết ẩm, sương mù nhiều.

Một số hoạt chất phổ biến hiệu quả trị đạo ôn lá:

Lưu ý: Không phun khi trời sắp mưa, nên phun lúc sáng sớm hoặc chiều mát, pha đúng liều lượng và luân phiên hoạt chất.

6. Gợi ý sản phẩm chuyên dùng trị đạo ôn lá:

Tùy theo giai đoạn và áp lực bệnh, nhà nông có thể chọn:

• Sản phẩm phòng (phun sớm khi chưa thấy vết bệnh): Thuốc chứa Tricyclazole hoặc Isoprothiolane đơn chất.
• Sản phẩm đặc trị (khi bệnh xuất hiện):
  • AC Supertill 300EC (Difenoconazole + Propiconazole): đặc trị đạo ôn lá, khô vằn.
  • Fenolan 500EC (Fenoxanil + Isoprothiolane): Đặc trị đạo ôn (đạo ôn lá, đạo ôn cổ bông).

KẾT LUẬN

Đạo ôn lá là bệnh nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể khống chế được nếu nhà nông chủ động theo dõi ruộng, điều chỉnh cách bón phân và xử lý bằng thuốc kịp thời. Cần nhớ: phòng là chính, trị đúng lúc, đúng thuốc, không để bệnh lan rộng mới lo xử lý.

Hãy bắt đầu từ khâu giống, cách chăm sóc hợp lý và phun ngừa đúng thời điểm, bạn sẽ an tâm vượt qua nguy cơ đạo ôn trong vụ mùa.